سیر تاریخی قانون اساسی در افغانستان



اولین قانون اساسی افغانستان:

تدوین اولین قانون اساسی پس از استقلال افغانستان توسط شاه امان الله خان فراهم گردید . 

تصویب اولین قانون اساسی که در 20 حمل 1302  (19اپریل 1923 )با عنوان نظامنامهءاساسی دولت علیه افغانستان از جانب هشتصد نفر از ارکان دولت وسران قبایل که شاه در جلال آباد به نام لویه جرگه دعوت نموده بود ، به تصویب رسید . که این قانون مرکب از 73 ماده بود. 

دومین قانون اساسی:

وقتی. نادر خان به قدرت رسید،خود اصول دولت علیه افغانستان را به تصویب رسانید. 

نادرشاه نخست در ماه میزان 1309 لویه جرگه را مرکب از اشخاص دست چین از سران قبایل واقوام وریش سفیدان مناطق شهری در کابل دایر نمود . این مجلس هییتی اصول دولت علیه را که مرکب از 110 ماده است به تصویب رسانید. 

سومین قانون اساسی افغانستان:

محمد ظاهر شاه پس از مرگ پدر در خزان 1312 به پادشاهی رسید وطبق همان اصول اساسی پدرش ، سی سال تمام حکومت نمود . بعد از آن داکتر یوسف که از طرف ظاهر شاه به عنوان صدراعظم تعیین شده بود. مهمترین اقدام تاریخی داکتر یوسف ، تعیین هیأت 7 نفره برا ی تدوین قانون اساسی کشور بود که به تاریخ 28 مارچ برابر با حمل 1342 ش اعلام شد.

وسر انجام لویه جرگه تاریخی در 18 سنبله 1343 در عمارت سلام خانه ارگ دایر شد وپس از ده روز بحث وجدل علنی و اعتراضات وبرخی تعدیلات جزیی به تاریخ 29 سنبله 1343 برابر با 20 سپتامبر 1964در متن جدید، توسط 454 نماینده به تصویب رسید وده روز بعد به تاریخ 9 میزان 1343 برابر با اول اکتوبر 1964 این قانون از سوی ظاهر شاه به توشح درامد. 

چهارمین قانون اساسی افغانستان:

با کودتای 26 سرطان 1352 ،قانون اساسی مصوب 1343 مُلغی گردید.

در آغاز تأسیس جمهوریت، محمد داود در بیانیهء مورخ 23 اگست سال 1973 برابر با اول سنبله 1352 تصویب قانون اساسی جدیدی را بر مبنای دموکراسی حقیقی وعده داد

در 26 جنوری سال 1977 برابر با دلو سال 1355 ش مسودۀ قانون اساسی جدید در جراید انتشار یافت. 

پنجمین قانون اساسی افغانستان:

پنجمین قانون اساسی افغانستان به نام " اصول اساسی جمهوری دموکراتیک افغانستان " در 25 حمل 1359 توسط شورای انقلابی جمهوری دموکراتیک افغانستان در 68 ماده به طور موقت تصویب گردیده واز اول ثور به اجرا گذاشته شد. 

ششمین قانون اساسی افغانستان:

قانون آن دوره از قانون اساسی 1343 دوران ظاهر شاه وقانون اساسی 1356 دورۀ داود خان استخراج شده بود . داکتر نجیب الله طبق سیاست سنتی افغانستان برای تصویب قانون اساسی وقانونی کردن حکومت خود لویه جرگه سال 1366 را دایر نمود که به تاریخ  8و9 قوس 1366 لویه جرگه مذکور قانون اساسی را در 13 فصل و149 ماده به تصویب رسانید. همچنان لویه جرگه نجیب الله رابه حیث رئیس جمهوری افغانستان تعیین کرد . داکتر نجیب الله هم این قانون را توشیح کرد.

هفتمین قانون اساسی افغانستان:

با روی کار آمدن آقای ربانی جنگ ها نیز شدت گرفت . اما دولت آقای ربانی در کنار دیگر فعالیت ها ،کمیسیون تدوین قانون اساسی را تشکیل داد که این کمیسیون قانونی را در 10فصل و114 ماده تدوین نمود ویک کمیسیون 50 نفره در ماه میزان 1372 آنرا به تصویب رسانید . آقای ربانی هم آن را به عنوان رئیس دولت اسلامی افغانستان توشیح کرد . اما نه این قانون رسمیت یافت ونه هم حکومت آقای ربانی توانست مقبولیت پیدا کند.

هشتمین قانون اساسی افغانستان:

پس از تشکیل دولت انتقالی در تابستان سال 1381 طبق موافقتنامهء بُن طی فرمانی از سوی آقای حامد کرزی رئیس دولت انتقالی افغانستان یک هیئت 9 نفره به ریاست آقای شهرانی در 13 میزان 1381 تشکیل شد . اولین سیمینار علمی وپژوهشی قانون اساسی روز 17 میزان از سوی شورای  مدافعان صلح ودموکراسی در کابل دایر شد که تعدا د زیادی از حقوق دانان ،شخصیت ها ی علمی وسیاسی در آن شرکت داشتند وبه این ترتیب کار تدوین قانون اساسی از آن تاریخ شروع شد .

قانون اساسی جدید که توسط لویه جرگهء تاریخی 22 قوس الی 14 جدی 1382 هجری شمسی ،منعقده شهر کابل در 12 فصل و162 ماده به اتفاق آرأ تصویب گردید ، به تاریخ 6  دلو 1382 از طرف حامد کرزی رئیس دولت انتقالی اسلامی افغانستان توشیح وانفاذ آن اعلام گردید .

ارسال یک نظر

جدیدتر قدیمی تر